Łaty i kontrłaty to drewniane elementy wykorzystywane przy budowie konstrukcji zadaszenia budynku. Stosowane są przy pochyłych stropach. Stanowią bardzo ważny element poszycia dachu. Buduje się z nich szkielet, na którym później mocowane są dachówki. Choć łaty i kontrłaty nie są widoczne na gotowym dachu, to odgrywają kluczową rolę w jego strukturze.
Z tego artykułu dowiesz się
jaką rolę pełnią łaty i kontrłaty oraz jak się je montuje.
⠀
Bezpieczeństwo konstrukcji
Od prawidłowej budowy dachu zależy bezpieczeństwo całej konstrukcji. Aby struktura dachu była stabilna, należy zadbać o odpowiedni projekt oraz wybór właściwych materiałów do budowy.
Aby mieć pewność, że cała konstrukcja będzie stabilna zarówno w normalnych, jak i w ekstremalnych warunkach, do projektu należy wybrać drewno dobrej jakości o odpowiedniej wilgotności.
Zbyt mokre drewno podczas wysychania zmieniłoby swój kształt, przez co poszczególne elementy dachu uległyby deformacji. W znacznym stopniu zakłóciłoby to trwałość połączeń lub mogłoby całkowicie je uszkodzić.
Z tego powodu do budowy dachu należy wybrać łaty i kontrłaty o wilgotności do maksymalnie 18%.
⠀
Jaką rolę pełnią łaty i kontrłaty?
Łaty służą do mocowania poszycia, czyli montażu dachówki lub blachodachówki. Kontrłaty mają natomiast więcej zastosowań. Po pierwsze dzięki nim pokrycie dachu nie przylega bezpośrednio do krycia wstępnego oraz konstrukcji. W ten sposób tworzy się wentylacyjna szczelina, przez którą powietrze może swobodnie przepływać, a wszelkie możliwe przecieki mogą bezproblemowo spływać do rynny. Po drugie kontrłaty zapewniają poprawne ułożenie łat. Regulują wszelkie nierówności na powierzchni dachu. Są zatem niezbędne do dokładnego i prawidłowego mocowania łat.
⠀
Łaty i kontrłaty – różnice
Łaty i kontrłaty różnią się od siebie przede wszystkim zastosowaniem, grubością oraz konstrukcją. Wymiary kontrłat to zazwyczaj 25mmx50mm, natomiast rozmiary łat są uzależnione od różnych czynników, takich jak: rodzaj i waga pokrycia dachu oraz kąt nachylenia.
⠀
⠀
Kolejność montażu łaty i kontrłaty
Układanie na dachu łat i kontrłat nazywane jest łaceniem. Proces polega na montowaniu kontrłat w pozycji pionowej, a łat w pozycji poziomej, prostopadle do kontrłat. Należy przy tym pamiętać o zachowaniu między deskami odpowiednich odległości rekomendowanych przez producenta pokrycia dachowego. Przed łaceniem należy przygotować powierzchnię ze specjalnej folii, czyli wykonać wstępne krycie. Po skończonym łaceniu, gdy łaty i kontrłaty są już na swoim miejscu, możliwe jest układanie poszycia z dachówki lub blachy.
⠀
Łączenie łaty i kontrłaty
Łacenie dachu powinno być wykonane przy pomocy odpowiedniego drewna i właściwych elementów łączących. Niezbędne są do tego specjalne gwoździe – odporne na korozję oraz wpływ czynników zewnętrznych, wykonane z ocynkowanej stali oraz o odpowiedniej długości. Ich rozmiar powinien mieć optymalny stosunek do łaty i kontrłaty oraz odpowiednie osadzenie w krokwi dachowej. Z tego powodu doskonały wybór stanowią gwoździe o długości między 90 a 100 milimetrów.
Łaty należy przybijać w taki sposób, aby były przymocowane nie tylko do kontrłat, ale również do krokwi. Przy tym przedsięwzięciu trzeba zadbać o to, aby mocowanie łat było stabilne i solidne, bez jakichkolwiek luzów i możliwości ruchu. W przeciwnym wypadku pod wpływem ciężaru pokrycia dachowego łaty mogą się zapadać.
Montaż łat należy rozpocząć na skrajnych kontrłatach. Po wyznaczeniu odpowiedniego miejsca instalacji pierwszej łaty przy pomocy specjalistycznych narzędzi należy wyznaczyć miejsce przybijania kolejnych. Trzeba zachować ostrożność, ponieważ łaty muszą być zamontowane równolegle, bez żadnych odchyleń.
⠀
⠀
Rozstawienie łat i kontrłat
Rozstawienie łat zależy od pokrycia dachu. Do każdego rozmiaru dachówki pasuje inny układ. Parametr, który ma szczególne znaczenie w tym przypadku, to długość dachówki. Na jej podstawie określa się dokładne rozmieszczenie łat. Szczegółowe wymiary znajdziesz w informacji od producenta pokrycia dachowego.
Co się stanie, gdy łaty nie będą rozmieszczone w prawidłowy sposób? Gdy odległości między łatami nie będą odpowiednie, to dachówka będzie spoczywała na nich nieprawidłowo, a to narazi ją na szkodliwe działanie wiatru.
Jak obliczyć odpowiedni rozstaw łat, aby mieć pewność, że będzie taki, jaki powinien? Na równym podłożu, spodem do góry ułóż podwójny szereg dachówek, pamiętając przy tym o zazębieniu zamków. W szeregu powinno znaleźć się dwanaście sztuk dachówek z różnych, losowych palet. Licząc od nosków pierwszej zasuwy do rozsuwy jedenastej, dodaj do siebie wymiary między nimi i podziel przez dwadzieścia. Otrzymany wynik to średni rozstaw łat, jaki powinieneś zastosować przy tym pokryciu.
Rozstawienie kontrłat jest mniej skomplikowanym elementem konstrukcji dachu. Jest uzależnione od rozstawu krokwi, a jego wartość najczęściej wynosi 90 centymetrów.
⠀
Zabezpieczenie łat i kontrłat
Wybierając drewno na dach, należy kierować się jego jakością oraz poziomem wilgotności. Warto jednak zastanowić się również nad wyborem już zaimpregnowanych łat i kontrłat. Choć łaty i kontrłaty nie są narażone na bezpośredni wpływ czynników zewnętrznych, bo znajdują się pod pokryciem dachowym, to mimo wszystko warto je zabezpieczyć. Zaimpregnowane drewno będzie trwalsze, chronione przed insektami i innymi szkodnikami oraz odporne na działanie wilgoci.
⠀
Podsumowanie
Montaż łat i kontrłat nie jest ani trudnym, ani skomplikowanym przedsięwzięciem. Jeśli chcesz mieć pewność, że zostanie odpowiednio przeprowadzony, to upewnij się, że cały proces wraz z istotnymi szczegółami dotyczącymi montowania jest Ci doskonale znany. Zanim jednak przystąpisz do montowania łat i kontrłat, pamiętaj o wyborze odpowiedniego drewna ze sprawdzonego tartaku!